سیاره‌ی سیاه
تلسکوپ هابل سیاره‌ای خارج از منظومه‌ی خورشیدی ما کشف کرده است که از قیر تازه هم سیاه‌تر به نظر می‌رسد. این سیاره‌ی سیاه بخش اعظم نوری را که به آن می‌رسد جذب می‌کند و بخش خیلی کم‌تری از آن را به فضای پیرامون خود بازتاب می‌دهد. این حد از مهارت در بلعیدن نور توانایی منحصر به فردی برای سیاره رقم زده است که موجب می‌شود دست کم ۹۴ درصد از نور مرئی ستاره را که به جو آن وارد می‌شود جذب کند.
سیاره‌ی سیاه/Credits: NASA, ESA, and G. Bacon (STScI)
این سیاره‌ی فراخورشیدی(۱) عجیب و غریب که WASP-12b نام دارد، یکی از انواع سیاره‌های گازی بسیار بزرگی است که به مشتری‌های داغ(۲) معروفند. جو این سیاره بسیار داغ است و دمای نیمه‌ی روز آن به حدود ۲۵۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، بنابراین بسیاری از مولکول‌ها نمی‌توانند در نیمه‌ی روز آن دوام بیاورند. به همین دلیل احتمالاً ابری در جو سیاره تشکیل نمی‌شود تا بتواند نور را به فضای اطراف بازتاب دهد. نوری که وارد جو سیاره می‌شود تا عمق زیادی از آن نفوذ می‌کند یعنی تا حدی که توسط اتم‌های هیدروژن جذب می‌شود و به انرژی گرمایی تبدیل می‌شود. این در حالی است که به گفته‌ی تیلور بل (Taylor Bell) سرپرست مطالعات هابل در دانشگاه مک گیل کانادا اغلب مشتری‌های داغ حدود ۴۰ درصد از نور را بازتاب می‌دهند.
WASP-12b یک نیمه‌ی روز و یک نیمه‌ی شب ثابت دارد، زیرا در فاصله‌ی خیلی کمی از ستاره‌ی خود می‌چرخد. این سیاره به دلیل نیروی کشندی بسیار قوی که به آن وارد می‌شود به شکل کره‌ای کشیده شده درآمده است. در حقیقت این سیاره ممکن است تا ۱۰ میلیون سال دیگر به طور کامل توسط ستاره‌اش بلعیده شود. جو این سیاره تقریباً سه برابر شعاع مشتری گسترش یافته است و مواد آن به داخل ستاره‌ای که در مرکز این منظومه قرار دارد کشیده می‌شود. WASP-12b تقریباً ۴۰ درصد از سیاره‌ی مشتری پرجرم‌تر است و داغ‌ترین سیاره‌ی شناخته شده در راه شیری است.
pitch black planet/ Credit: NASA/ESA/G. Bacon
ستاره‌ای که این سیاره حول آن می‌چرخد WASP-12 نام دارد که یک ستاره‌ی کوتوله‌ی زرد (ستاره‌ی نوع جی) است و در فاصله‌ی ۶۰۰ سال نوری از ما در صورت فلکی ارابه‌ران قرار دارد.
با توجه به آن که سیاره شب و روز ثابتی دارد، داستان در نیمه‌ی شب آن متفاوت است. نیمه‌ی شب بیش از هزار درجه‌ی سانتی‌گراد از نیمه‌ی روز سیاره سردتر است، و همین موضوع سبب شده است در این نیمه آب تبخیر شود و ابرها شکل بگیرند. مشاهدات پیشین هابل از مرز روز و شب این سیاره شواهدی دال بر وجود بخار آب و احتمالاً ابر و مه در جو سیاره آشکارسازی کرده است.
کارول هاسول (Carole Haswell) سرپرست گروهی که در بریتانیا روی این موضوع کار می‌کردند گفته است: «ما ابر عظیمی از مواد اطراف این سیاره دیده‌ایم که از سیاره فرار می‌کند و توسط ستاره گیر می‌افتد. ما عناصر شیمیایی را شناسایی کرده‌ایم که پیش از این هرگز روی سیارات خارج از منظومه‌ی خورشیدی ما دیده نشده بود.»
این سیاره حدود سه میلیون و دویست هزار کیلومتر از ستاره‌اش فاصله دارد و در کمی بیش از یک روز مدار خود را حول ستاره‌اش کامل می‌کند. پژوهشگران ظرفیت جذب نور این سیاره را با استفاده از طیف‌نگار تصویری تلسکوپ فضایی هابل تعیین کرده‌اند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که هیچ نور بازتابی از سیاره آشکارسازی نشده است، یعنی نیمه‌ی روز سیاره به طور تقریبی همه‌ی نور ستاره‌ای را که به سطح آن می‌رسد جذب می‌کند.
از زمان کشف این سیاره‌ی فراخورشیدی در سال ۲۰۰۸ چندین تلسکوپ از جمله تلسکوپ هابل، تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا و رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندارای ناسا به بررسی آن پرداخته‌اند.
پی‌نوشت:
- سیاره‌ی فراخورشیدی یا سیاره‌ی غیرخورشیدی سیاره‌ای است که خارج از منظومه‌ی خورشیدی قرار دارد و به دور یک ستاره (غیر از خورشید) می‌چرخد.
- مشتری داغ یا سیاره‌ی تفتیده نوعی سیاره‌ی فراخورشیدی است. این سیارات گازی ابعادی در حدود سیاره‌ی مشتری یا بزرگ‌تر از آن دارند و در فاصله‌ی کمی از ستاره‌ی خود قرار دارند، به همین سبب دمای بالایی دارند.
منابع:
دیدگاه خود را بنویسید