کتاب فیزیکدانان بزرگ، از گالیله تا هاوکینگ
در این نوشته قصد دارم یک اثر در زمینه تاریخ علم فیزیک با نام کتاب فیزیکدانان بزرگ را به شما معرفی کنم.
کتاب فیزیکدانان بزرگ جلد اول
آشنایی با تاریخ علم و زندگینامه بزرگان علم و دانشمندان همواره مورد توجه بوده و در تمامی اعصار، تاریخ‌نگاران علم نیز پا به پای دانشمندان و متفکران در پیشبرد شناخت بشر از خود و طبیعت کوشیده‌اند. بسیاری شروع تاریخ‌نگاری علم را از دوران یونان باستان می دانند. به هر رو، آشنایی با تاریخ علم در دنیای امروز هم برای عموم مردم جامعه و هم برای دانشجویان و دانشمندان، امری ملزم می نماید چرا که آشنایی با روند پیشرفت علمی و زندگینامه دانشمندان نامی منجر به شناخت و کسب نگرش علمی می‌شود. برای عموم مردم این آشنایی علاوه بر دادن دید علمی و دور از خرافه به جامعه، باعث گسترش علم در جامعه نیز می شود و برای دانشمندان آگاهی از سیر تحول و شکل‌گیری نظریات علمی در بستری از وقایع اجتماعی و زمانی بسیار حائز اهمیت است.
کتاب «فیزیکدانان بزرگ، از گالیله تا هاوکینگ» تلاشی است در راستای بیان تاریخ علم فیزیک از منظر زندگینامه بزرگان این علم و در قالب وقایع اجتماعی و فرهنگی آن دوران خاص. این کتاب نوشته ویلیام ه. کروپر است و در واقع تاریخ پیشرفت علم فیزیک است؛ زیرا محتوای آن نه بر حسب حروف الفبایی نام فیزیکدانان، بلکه بر حسب سیر تحول تاریخی بخش‌هایی از علم فیزیک و دانشمندانی که در این تحول نقش داشته‌اند تنظیم شده است. نویسنده در این کتاب به شرح تاریخ پیشرفت علم فیزیک می پردازد و حوزه های مختلف آن از قبیل مکانیک، ترمودینامیک، الکترومغناطیس، مکانیک آماری، نسبیت، مکانیک کوانتمی، اخترشناسی و کیهان شناسی را در قالب مروری بر سرگذشت ۳۰ تن از فیزیکدانان پیشرو به سبکی جذاب و خواندنی بررسی می کند. در مقدمه نویسنده می‌خوانیم:
این کتاب شرحی است درباره زندگیهای علمی، به‌ویژه زندگی سی تن از مشاهیر بزرگ علم فیزیک. نام بعضی از آنان آشناست (نیوتون، اینشتین، کوری، هایزنبرگ، بور)، در حالی‌که نام دیگران ممکن است نا‌آشنا باشد (کلازیوس، گیبس، میتنر، دیراک، چاندراسخار). همه آنان انسانهای فوق‌العاده‌ای بوده‌اند یا هستند، دست‌کم به همان‌قدر که موضوعاتشان مسحور‌کننده است. زندگینامه کوتاه آنان در این کتاب بیان داستانهایی است هم از خود افراد و هم از علم فیزیک آنان.
فصلهای کتاب هم از لحاظ ساختار و هم از لحاظ اندازه متفاوت است، و بستگی دارد (گاهی به اختصار) به مطالب موجود درباره زندگینامه آنان. بعضی از فصلها مجهز به بخشهای کوتاهی است (با عنوان «درسها») شامل اطلاعات زمینه موضوعاتی در ریاضی، فیزیک و شیمی که خواننده ممکن است از آنها آگاهی نداشته باشد.
کتاب فیزیکدانان بزرگ جلد دوم
تلقی مرسوم این است که خواننده عام از معادلات ریاضی می‌ترسد. من این توصیه را نپذیرفته‌ام و معادلاتی را در بعضی از فصول گنجانده‌ام. معادلات ریاضی زبان فیزیک را بیان می‌کند: خواننده نمی‌تواند پیام موردنظر را بدون یادگیری چیزی درباره این زبان دریافت کند. این دریافت امکان‌پذیر خواهد بود، هرگاه دانش مقدماتی (در حد دبیرستان) از جبر داشته باشید، و اگر لازم باشد به بخش‌هایی با عنوان «درسها» توجه کنید. واژه‌نامه و «وقایع‌نگاری رویدادهای عمده» در پایان کتاب نیز ممکن است سودمند باشد.
هیچ ادعایی نداریم که این کتاب یک بررسی جامع یا دانشورانه است؛ منظور این بوده است که مطالب خواندنی، تفریحی برای دانشمندان و دانشجویان علم (رسمی و غیررسمی) باشد. امید متواضعانه من این است که شما این فصلها را به طور تصادفی و برای سرگرمی هم که شده خواهید خواند، و این درس را می‌آموزید که به‌رغم همه‌چیز، علم یک مجاهدت انسانی است.
این اثر به همت آقایان احمد و سهیل خواجه نصیر طوسی ترجمه شده است و در انتشارات فاطمی در دو مجلد به چاپ رسیده است. به نظر مترجمین اثر هر علمی دو وجه بسیار متفاوت دارد، یکی وجه نظریه‌ای و دیگری وجه کاربردی آن است که تکنولوژی نامیده می‌شود. وجه نظریه‌ای علمی، شناخت طبیعت و مسیر تحولات آن در طی زمان از آغاز تا زمان حال و پیشگویی‌های آینده و به طور کلی دانستن نادانستنیهایی است که تا ابد ادامه دارد. اما تکنولوژی اگر مهار شده باشد با مایه گرفتن از وجه نظریه‌ای، وسایلی ایجاد می‌کند که موجب پیشرفت علم نظریه‌ای و رفاه زندگی می‌شود.
این کتاب به‌طور عمده تاریخ علم نظریه‌ای را باز می‌نمایاند. مطالب کتاب شامل نه بخش است. در هر بخش، مختصری درباره شرح حال و عمدتاً بیان نقش و فعالیتهای دانشمندانی که به‌ترتیب در پیشرفت آن بخش از فیزک مؤثر بوده‌اند آمده است. مسیر مفاهیم هر بخش کتاب نشان می‌دهد که چگونه نکته‌ای به‌طور شهودی در ذهن شکوفا می‌شود و با روش علمی و پژوهش‌های مداوم و بعضاً بسیار سرسختانه پیش می‌رود، و در این رهگذر افت و خیزهایی دارد اما جزمیت و نقطه پایانی ندارد.
در صورتی که تمایل به تهیه این اثر خواندنی برای خود یا دوستانتان دارید، می توانید آن را از فروشگاه کتاب ساربوک سفارش داده و درب منزل تحویل بگیرید.
دیدگاه خود را بنویسید