داده، اطلاعات، دانش، خرد
با پیشرفت روزافزون علم و گسترش حوزه‌های مختلف دانش بشر، استفاده از واژگان در دنیای تخصصی نسبت به گذشته حساس‌تر شده است. استفاده‌ی درست و به جا از واژگان می‌تواند ما را به درک درست‌تری از مفاهیم برساند و از کج‌فهمی‌ها جلوگیری کند. برای این منظور لازم است ما تفاوت معنای علمی واژگانی را که به هم نزدیک‌اند و ممکن است به اشتباه به جای هم به کار روند بدانیم. واژهای داده، اطلاعات، دانش و خرد چهار واژهای است موضوع این مطلب است.
در ادامه می‌توانید مطلبی در این خصوص بخوانید، که از کانال تلگرام دکتر کیوان آقابابایی سامانی، استاد فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان گرفته شده است.
هرم DIKW
داده و اطلاعات با هم تفاوت دارند ولی گاهی به اشتباه به‌جای هم به کار می‌روند. این روزها با افزایش استفاده از دادههای بزرگ و فراگیر شدن روش‌های تحلیل داده و پردازش اطلاعات، کاربرد این واژه‌ها دقت بیشتری می‌طلبد. با جست‌وجوی ساده‌ای در وب می‌توان دید که این موضوع چندان هم تازه نیست و دست‌کم از دهه‌ٔ ۱۹۸۰ میلادی به این‌سو مورد توجه بوده است. در یک نگاه جامع‌تر چهار مفهوم داده (Data)، اطلاعات (Information)، دانش (Knowledge) و خرد (Wisdom) در یک هرم به‌نام هرم DIKW قرار می‌گیرند که داده در قاعدهٔ آن و خرد در رأس آن است.
➖
➖➖
➖Wisdom➖
➖ Knowledge ➖
➖➖ Information ➖➖
➖➖➖➖ Data ➖➖➖➖
در برخی منابع یک لایهٔ فهم (Understanding) هم به هرم اضافه شده است که بین دانش و خرد قرار می‌گیرد [۱]. در تعریف دقیق این واژه‌ها اتفاق‌نظر وجود ندارد. به‌طور کلی می‌توان گفت داده‌ها از واقعیت (fact)های خام یا آرایه‌ای از نمادها تشکیل می‌شوند که به‌خودی خود معنی ندارند. اطلاعات دادههای معنی‌دار و مرتبط به‌هم اند، به عبارت دیگر پاسخ پرسش‌هایی از نوع چی؟، کی؟، کِی؟ و کجا؟
برای مثال آرایهٔ ۱۳۹۸۰۴۱۸ داده است ولی اگر بدانیم که این آرایه یک تاریخ را نشان می‌دهد، می‌شود ۱۸ تیرماه ۱۳۹۸ و حالا اطلاعات است *. دانش پاسخ چه‌گونه‌ها و خرد جواب چراهاست [۲].
در مورد سرآغاز این هرم نیز اختلاف‌نظر هست. رد پای آن در یکی از شعرهای تی. اس. الیوت در سال ۱۹۳۴ میلادی پیدا شده است [۳]:
Where is the Life we have lost in living? m
Where is the wisdom we have lost in knowledge? n
Where is the knowledge we have lost in information? d
* مثال از من نیست.
مراجع:
- Russell .L. Ackoff, “From Data to Wisdom”, Journal of Applied Systems Analysis 16 (1989): 3-9.
- Milan Zeleny, “Management Support Systems: Towards Integrated Knowledge Management”, Human Systems Management 7, no 1 (1987): 59-70.
- Sharma, Nikhil, “The Origin of Data Information Knowledge Wisdom (DIKW) Hierarchy”, researchgate.net/publication/292335202
دیدگاه خود را بنویسید